Zoekdieren

Honden zijn beweeglijker dan mensen en kunnen ook ingezet worden op terreinen die voor ons moeilijker toegankelijk zijn. Hun uitmuntende reukvermogen zorgt ervoor dat ze zoekdoelen beter kunnen opsporen, ook wanneer die niet zichtbaar zijn. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat zoekhonden in wel 90% van de gevallen beter presteren dan andere zoekmethoden. De honden kunnen getraind worden op meerdere geuren, tot wel meer dan 20 verschillende. Een hondenneus is geen ideale oplossing voor elk zoekdoel. Of hun inzet een goede oplossing kan bieden,  moet vooraf besproken worden met ervaren trainers. De moeilijkheid van de geur, het terrein, gevoeligheden van de te zoeken soort, de vereiste zoekstrategie, de ervaring van het team, alles moet kloppen voor elk specifiek doel en hond-mens duo. 

Het trainen van zoekhonden vergt veel tijd en expertise. Reken op een tweetal jaar van een startende hond tot een operationele hond. Een hond die al bepaalde geuren zoeken, kan wel sneller op een nieuwe geur bijgetraind worden. Daarnaast zijn er ook verschillende materialen nodig, zoals zoekmateriaal, harnassen en riemen die geld kosten. Verder moeten de honden goed worden verzorgd, eten en de nodige veterinaire zorgen krijgen. Er zijn ook directe kosten verbonden met het inzetten van de dieren, zoals transportkosten. Verder moeten de acties logistiek goed gecoördineerd worden.

Zoekhonden kunnen zeer divers ingezet worden. Ze kunnen getraind worden om zowel planten of diersoorten, fungi, virussen of bacteriën op te sporen, zowel op de grond als in bomen, onder de grond of zelfs in het water. Ze kunnen levende of dode dieren vinden, maar ook mest, urine, haar, speeksel, vervelde huid, nestplaatsen, haarballen, larven of eieren, enzovoort. Ze vormen niet de oplossing voor elk doel. Overleg met een expert is de beste start om de vragen te filteren en de kansen op succes realistisch in te kunnen schatten. 

Zoekhonden kunnen ingezet worden voor verschillende doeleinden:

- het vinden van zeldzame en met uitsterven bedreigde soorten om ze te inventariseren of monitoren.

- zoeken van specifieke individuen en kunnen ook uitwerpselen linken aan een individu.

- in kaart brengen van invasieve soorten.

- geuren detecteren die verband houden met ziekte in levende dieren of in kadavers, maar ook in bomen. 

- geuren detecteren gelinkt aan verontreinigingen (o.a. olie, gas,…) ook in het water.

- lokaliseren van individuen bij natuurrampen (na overstroming, brand,...)

- opsporen van illegale activiteiten zoals smokkel en stroperij.

De honden zijn ook een middel tot sensibilisatie en educatie.

Hoewel er al enkele vrijwilligers bezig zijn met het inzetten van ecologische zoekhonden, is er nog geen uitgebreid netwerk ontwikkeld. Veel organisaties zijn zich niet bewust van het potentieel van zoekhonden, waardoor ze nog niet veel gebruikt worden, in tegenstelling tot in het buitenland waar ze regelmatig met succes worden ingezet. Bedrijven, verenigingen en organisaties kunnen op dit gebied nog heel innoverend bijdragen om eco-detectie in Vlaanderen op een hoger niveau te tillen.